Shadow Game: Tieners op de vlucht in levensgevaarlijk spel

Of course this game is dangerous. You can die in this game.’ Zo praat een vijftienjarige Afghaanse vluchteling over de bloedstollende reis die hij en vele andere tieners noodgedwongen ondernemen. Eefje Blankevoort en Els van Driel maakten er een prijswinnende documentaire over en vertaalden de confronterende realiteit ook naar een virtuele gamewereld.

‘Het begon vier of vijf jaar geleden met een plan voor een korte documentaire over één kind,’ zegt Blankevoort. ‘Maar al snel werd duidelijk dat het verhaal een lange film verdiende.’ In nauwe samenwerking met journalist en vertaler Zuhoor al Qaisi maakten zij een mozaïekvertelling, waarin ze meerdere tieners volgen in hun ontberingen op weg naar een betere toekomst. Het zijn hartverscheurende portretten van tien jongens, die onderweg ook zelf filmden hoe zij alles op alles zetten om de grenzen over te komen. De film won al meerdere prijzen, waaronder een gouden kalf voor de beste lange documentaire en de Prix Europa voor de Best European TV Documentary of the Year.

In de grensgebieden tussen Bosnië-Herzegovina en Kroatië en op straat in Servië.

transmediaproject

In een tentenkamp aan de Servisch-Hongaarse grens hoorden de filmmakers het woord game steeds vallen in onderlinge gesprekken. Toen ze ernaar vroegen, bleek dat de jongens het hele vluchtproces als een game met verschillende levels beschrijven. Maar dan wel een game op leven en dood, in een schaduwwereld die wij zelden te zien krijgen: eentje vol mijnenvelden, wilde dieren, snelstromende rivieren en agressieve grenswachten. Dat leidde niet alleen tot de titel en het thema van de film – Shadow Game – maar ook tot het maken van een gelijknamige adventure game. Om zo veel mogelijk mensen te bereiken, lieten ze het initiële plan zo uitgroeien tot een veel groter transmediaproject. ‘Niet iedereen kijkt documentaires,’ aldus Blankevoort. ‘De game zal een jonger publiek aanspreken.’

playable demo

Het nadenken over die game heeft ook invloed gehad op de documentaire, die het levensgevaarlijke spel dat de jongens spelen ijzingwekkend goed in beeld brengt. Blankevoort en Van Driel lieten zich al tijdens het maken van de film adviseren door verschillende game-experts. ‘Gaming is een nieuw medium voor ons, we wilden weten wat dat voor storytelling kan doen. Een eyeopener was dat het verhaal dat we wilden vertellen – net als een game – meerdere uitkomsten kan hebben. Dat scherpte onze ideeën, óók voor het filmplan.’ Al voordat de draaidagen voorbij waren begonnen ze met steun van het Stimuleringsfonds aan de ontwikkeling van het eerste gameconcept, samen met Little Chicken en graphic novelist Aimee de Jongh. Een financiële bijdrage van het VAF Vlaamsch audiovisueel fonds maakte het vervolgens mogelijk om samen met het Vlaamse gamebedrijf Happy Volcano een playable demo te maken.

Boven: stills uit Shadow Game. Onder: Mohammed uit Syrië.

haarlak

Als speler kruip je in de huid van een karakter dat gebaseerd is op het verhaal van Mohammed, een Syrische jongen van veertien die ook te zien is in de film. De avatar is een knappe vertaling van zijn persoon. De werelden en levels waar je doorheen moet, weerspiegelen de plekken die hij en de andere vluchtelingen in de film tegenkomen op hun reis door Europa. Zo zijn er border areas ter voorbereiding op de oversteek, waarbij spelers tips uit de echte wereld krijgt. Dat je haarlak en een aansteker mee moet nemen bijvoorbeeld, om wilde dieren weg te jagen, dat je je telefoon moet opladen voordat je aan je game begint, en Google maps moet downloaden om te weten waar je bent. Daarmee moeten je in de journey levels rennend, springend en wegduikend het einde zien te halen. ‘We waren niet uit op een serious game, waarin heel veel informatie wordt opgeleukt met een paar interactieve elementen,’ benadrukt Blankevoort. ‘We wilden een echte adventure game maken voor echte gamers. Het spel begint als een spannend avontuur, maar gaandeweg dringt zich ook de vraag op: Is dit echt?’

investeerders gezocht

De grootste uitdaging is nu om investeerders voor de productie te krijgen. Het enthousiasme van Mohammed na het spelen van de demo, werkt daarbij hopelijk aanstekelijk. Blankevoort: ‘Het was magisch om te zien hoe hij aan het gamen was en er ook niet meer mee wilde stoppen. Hij kon het bijna niet geloven: dit is precies hoe het was in Bosnië, dit is het kamp waar ik zat, zei hij. We hebben de hoofdpersoon Sami genoemd met het idee dat je juist wat afstand tussen de werkelijkheid en fictie moet creëren, maar daar is hij niet mee eens. Ik bén het, zei hij. Hij wil per se dat dit karakter zijn naam krijgt, zo tof vindt hij het.’

Dit project werd in 2019 ondersteund vanuit de Regeling Immerse\Interact en in 2020 vanuit de Regeling Digitale cultuur.

Tekst: Willemijn de Jonge