Prosthetic X: Gamification voor gezondheidswinst
Hoe kunnen we de mens zo lang mogelijk gezond houden in een vergrijzende maatschappij? Deze vraag is het vertrekpunt van Prosthetic X, een multidisciplinair, speculatief designproject van de Vlaamse productontwerper Isaac Monté. In samenwerking met onder andere landelijk onderzoekscentrum SPRINT (bestaande uit verschillende commerciële en academische partijen) en V2 Lab for the Unstable Media, ontwikkelde Monté tien prototypen van prothesen die de drager inzicht geven in de eigen gezondheid en zo helpen om langer (sociaal) actief, gezond en zelfstandig te blijven.
23 januari 2022
Heb ik vandaag genoeg bewogen? Ben ik voldoende in de buitenlucht geweest? Was er het nodige sociaal contact? De dragers van Monté’s prothesen kunnen het eenvoudigweg aflezen aan de kleuren of vorm van de prothesen die zij op hun lichaam dragen. Zo is er de wenkbrauwprothese, PX III – Anemone movement, bestaande uit vijf kleine anemonen. Hoe meer stappen je zet, hoe meer anemonen er opengaan en oplichten. Zien uw anemonen er gesloten en dof uit? Dan is er werk aan de winkel. Monté geeft de dragers liever deze ‘poëtische feedback’ dan een exacte kwantificering in termen van een hoeveelheid stappen. ‘Mensen zijn een beetje scherm- en data-moe. Door ze op deze manier terugkoppeling over hun gedrag te geven, kun je middels gamification, toch gedragsverandering uitlokken.’ Alle protheses worden mooier bij gezond gedrag. De esthetiek is in Monté’s werk nooit ver weg.
Als je je eigen gezondheid niet nauwlettend in de gaten houdt, is het dan je eigen schuld als je ziek wordt?
verleiden
Bij wetenschappers ontbreekt het vaak juist daaraan, zegt Bart Verkerke, biomedisch ingenieur verbonden aan het Universitair Medisch Centrum en eerdergenoemd onderzoekscentrum SPRINT. Hij was met precies dezelfde thematiek bezig toen hij op een conferentie kennismaakte met Prosthetic X en raakte er nauw bij betrokken. Zo werd het voor Monté mogelijk om met studenten van de TU Delft en RijksUniversiteit Groningen te werken. ‘Wij hebben enorm veel technische kennis in huis, maar ontwerpers weten beter hoe je mensen kunt verleiden’, zegt Verkerke. ‘En het leuke aan studenten is dat ze ‘van niets’ weten en dus met creatieve oplossingen komen.’
toekomstbeeld
Preventie speelt een veel te kleine rol in de Nederlandse gezondheidszorg, vindt Verkerke: ‘We kunnen beter spreken van ‘ziekenzorg’.’ Prosthetic X schetst een toekomstbeeld waarin het individu de eigen gezondheid nauwlettend in de gaten houdt en zijn gedrag preventief ten goede aanpast op basis van de feedback die hij krijgt van zijn protheses. De tiende ‘prothese’ in het project, PX eXo – Lotus, is er één die verbonden is aan de andere protheses en een plek kan krijgen in de woning van een derde. Zo kunnen kinderen de gezondheid van een ouder op leeftijd monitoren.
dialoog openen
‘In al mijn werk stel ik (morele) vragen,’ zegt Monté, ‘ik wil vooral de dialoog openen en de kijker zelf laten nadenken. Maar ik ben deze keer misschien niet helemaal neutraal.’ Zowel Monté als Verkerke vinden het in principe een goed idee om technieken als deze in te zetten voor gezondheidswinst. Maar er blijven, geven beiden toe, prangende vragen bestaan: Worden technieken als deze straks alleen toegankelijk voor wie het zich kan veroorloven? Bestendig je zo niet de ongelijkheid langs sociaal-economische lijnen die toch al bestaat als het gaat om gezondheid en levensverwachting? Wat als het niet een dierbare maar een werkgever of zorgverzekeraar is die mijn gedrag middels devices als deze monitort? En: als je je gezondheid niet nauwlettend in de gaten houdt, is het dan je eigen schuld als je ziek wordt? Eén morele kwestie, die van data-privacy, is wel ondervangen: Prosthetic X werkt met User Centered Terms and Conditions. Alle data die de protheses verzamelen, blijven in principe bij de eigenaar van de prothese, tenzij die anders aangeeft.
website en wearable
Wegens de pandemie was het minder gemakkelijk dan voorheen om met het werk naar buiten te treden. Eind 2021 was Prosthetic X te zien bij The Grey Space in the Middle in Den Haag. Om het project ook in lockdown toegankelijk te maken voor publiek werd de website ProstheticX.eu opgericht. Maar een project dat vragen moet oproepen en een gesprek op gang moet brengen, gedijt bij een fysieke ontmoeting. ‘Mensen kunnen zich er dan beter een beeld bij vormen en voelen meer urgentie’, aldus Monté. Momenteel is hij bezig om zijn speculatieve project door te vertalen naar een verkoopbaar product, VYX: een wearable met een stappenteller en UV-sensor die ouderen inzicht geeft in of zij voldoende hebben bewogen en voldoende (of te veel) daglicht (vitamine D) hebben genoten. De data die deze wearable verzamelt, wordt – in een nieuw parallel project met Verkerke – gecombineerd en geanalyseerd om gericht leefstijladvies te geven om vervolgens aan de gebruiker te worden teruggegeven. ‘Nu het een reëel product wordt, reageren mensen veel kritischer’, zegt Monté. ‘Ze willen niet zomaar alles op hun lijf dragen.’ Ook wordt het nu extra belangrijk om de leesbaarheid van de wearable te testen bij de doelgroep. ‘Het is een omvangrijk en langdurig project.’
Dit project werd in 2020 ondersteund vanuit de Regeling Vormgeving.
Tekst: Merel Kamp
