Heropleving van filigrein

nieuw gereedschap voor oude techniek

Filigrein is een vorm van fijn edelsmeedwerk waarbij gedraaide draad en bolletjes van goud of zilver op bijzondere wijze aan elkaar worden gesoldeerd. Het eindresultaat heeft wat weg van kant. Door diepgaand materiaalonderzoek en de ontwikkeling van gespecialiseerd gereedschap wil Eva van Kempen nieuwe toepassingen voor filigrein mogelijk maken. Zo ontwikkelt ze een tandwiel dat snel en eenvoudig een filigreindraad voorbuigt, om vervolgens een complex patroon te kunnen maken met hand en pincet. Ook onderzoekt ze of het solderen volledig kan worden vervangen door PUK-lassen om zo nieuwe driedimensionale en flexibele toepassingen van filigrein mogelijk te maken. Met deze innovaties wil Van Kempen filigrein opnieuw introduceren in de Nederlandse edelsmeedgemeenschap.

ontwikkeling van prototype

Centraal in het project staat de samenwerking met industrieel ontwerpers Zhiya (Yona) Huang en Mingshuo Zhang van Ming Design Studio, die de technische uitwerking van het prototype maakten. Ze vonden elkaar in hun enthousiasme voor filigrein. Ming Design Studio: ‘We houden erg van de combinatie van traditioneel handwerk en design. Filigrein heeft uiterst verfijnde details, maar het productieproces vereist veel handmatige investeringen waardoor het geleidelijk bij mensen van de radar is verdwenen. We hopen het vakmanschap door innovatie weer tot leven te brengen.'

De ontwerpers zetten het onderzoek samen door: 'Als het gereedschap klaar is, kan het worden gebruikt door meer mensen die geïnteresseerd zijn in filigrein. Tegelijkertijd kan het inlegwerk dat door ons gereedschap wordt geproduceerd, gebruikt worden als basiselement van nieuwe ontwerpen voor talloze toepassingen,’ legt Ming Design Studio uit. Van Kempen voegt toe: ‘Ook willen we gaan spelen met nieuwe tandwielen die op het gereedschap passen, om in de toekomst ook andere patronen mogelijk te maken.’

Naast Ming Design Studio heeft Van Kempen voor dit project nauw samengewerkt met de Vakschool Schoonhoven, waar ze zelf ook is opgeleid. De vakschool bood toegang tot hun faciliteiten om het gereedschap te testen en begeleidt Van Kempen bij het ontwikkelen van lesmateriaal voor een (modulaire) filigreincursus.

Aansluiting tot de branche vindt ze via de Schoonhovense groothandel Herens & Herens en de Federatie Goud en Zilver. Patrick Thio, secretaris/directeur Federatie Goud en Zilver: ‘Er is een bestendige vraag naar ambachtelijke geproduceerde sieraden, maar deze markt kunnen we alleen goed bedienen als er voldoende vakgenoten zijn die het complete palet aan oude en nieuwe technieken beheersen, waaronder het traditionele en moderne filigreinwerk.’

kennisdeling

Met Reproducing Filigree geeft Van Kempen een nieuwe impuls aan een eeuwenoud ambacht en inspireert ze een nieuwe generatie (sieraden)ontwerpers en ambachtslieden. Het project viert het vakmanschap en toont de kracht van samenwerking en innovatie in de creatieve industrie. De opgedane kennis en ontwikkelde tools worden gedeeld met vakgenoten tijdens een presentatie bij onder andere het Nederlands Gilde van Goudsmeden en via artikelen op de website van de Filigree Embassy. Binnenkort verschijnen ook twee grote artikelen in het Vakblad Edelmetaal, dat met een oplage van 20.000 met juweliers, edelsmeden, uurwerkmakers en overige vakgenoten wordt gedeeld.