Ontwerpen voor inclusieve danseducatie

Visuele denkers, zo noemt artistiek leider van Misiconi, Joop Oonk, de dansers van haar gezelschap. Met teksten of cijfers kunnen zij niet zoveel, zeker niet als ze gaan over zoiets abstracts als persoonlijke ontwikkeling. Visuele denkers moeten de route voor zich zien om tot iets te komen, weet Oonk uit ervaring. Maar hoe visualiseer je zo’n hoogst individuele route binnen dans?

Die vraag vormde de aanleiding van het project Design Thinking = Design Doing! van ontwerpstudio ST-DUO. Met subsidie uit de Regeling Vormgeving onderzochten ontwerpers Sophie Balch en Tijn de Kok hoe je met ontwerp en ontwerpmethoden dansers met een verstandelijke beperking en/of leermoeilijkheden kunt helpen om te groeien en het beste uit zichzelf te halen. Hierbij baseerden zij zich op een leermethode die Oonk eerder ontwikkelde in samenwerking met het Britse Northern Ballet en Psico Ballet uit Spanje. Deze zogeheten Shift Dance-methode gaat uit van herhalende leercycli en is ontwikkeld voor dansdocenten om structuur aan te brengen in hun lessen. Hoe kon deze methode van een didactisch instrument voor docenten en leidinggevenden worden getransformeerd naar een hulpmiddel voor dansers om zelf hun persoonlijke groei te monitoren?

startsubsidie

In 2021 kreeg het project een startsubsidie van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie. ST-DUO gebruikte de subsidie voor verkennend onderzoek, bestaande uit observaties en workshops, om inzicht te krijgen in het visuele uitdrukkingsvermogen van de Misiconi-dansers. De ontwerpers vroegen de dansers bijvoorbeeld om abstracte begrippen als adem, energie en focus te tekenen. Daarnaast ontwikkelde ST-DUO grote posters. Aan de hand hiervan werden de dansers aangemoedigd om al tekenend over hun vaardigheden na te denken. Door letterlijk een beeld te hebben bij wat ze konden en nog wilden leren, kregen de dansers hier meer gevoel bij en konden ze er ook beter over praten en ervaringen met elkaar delen.

toolkit

Het onderzoek resulteerde in een publicatie en een vervolgproject waarvoor ST-DUO opnieuw subsidie kreeg toegewezen. Hiermee kregen Balch en Kok de kans om hun onderzoeksproject verder uit te breiden en een set van praktische tools te ontwikkelen die de Shift Dance-methode zouden ondersteunen en tegelijkertijd de dansers meer autonomie zouden geven in hun leerproces. De ontwerpers deden kennis op door experts op het gebied van educatie en inclusie te interviewen, en zochten uit hoe zij de onderwijspraktijk van Misiconi konden versterken. Op basis van hun bevindingen, en in nauwe samenwerking met de dansers, ontwikkelden ze verschillende leermiddelen, zoals praatkaarten om hardop te reflecteren en doelkaarten om doelen te documenteren en te visualiseren. Om aan te sluiten bij het visuele uitdrukkingsvermogen van de dansers gaf ST-DUO de middelen een heldere vormgeving met krachtige abstracte vormen en in het oog springende kleuren.

publicatie

De opgedane kennis en leermiddelen zijn samengebracht in een publicatie, A New Way to Grow, waarmee ST-DUO en Misiconi inspiratie en kaders willen bieden voor inclusieve danseducatie. Voor de boekpresentatie nodigden zij professionele dansers, dansdocenten en studenten uit om hopelijk een nieuwe groep ambassadeurs aan te boren. Verder introduceerde Misiconi de lesmethode in een ander samenwerkingsproject bij het Scapino Ballet Rotterdam. De toolkit bleek ook voor de dansers van dit dansgezelschap, die geen beperking hebben, een waardevol instrument om in te zetten bij hun persoonlijke ontwikkeling. Als oefening om abstract denken beter onder de knie te krijgen en artistieke expressie te stimuleren, zien ST-DUO en Misiconi mogelijkheden voor een grotere groep gebruikers, zowel in het dansonderwijs als daarbuiten.