Wilja Jurg en Paula Hulleman over het programma Maakroute Twente

ontdekken en maken

Tetem, gevestigd in de voormalige Twentse Textiel Maatschappij, is een onderzoekend presentatieplatform dat het verhaal vertelt van een samenleving die voortdurend in ontwikkeling is. Digitale cultuur en maakcultuur spelen een hoofdrol in de programmering. Educatie is één van de kernopdrachten van het Enschedese platform. De begrippen verwonderen, onderzoeken en creëren zijn de kleuren van de draden van de bonte en betekenisvolle educatiedeken. In de hallen waar vroeger dekens werden geproduceerd, zijn nu de ruimtes van Het Lab, waar een borduurmachine, plotters, een lasercutter, een vacuümvormmachine, een heatpress, naaimachines en een 3D-filament- en een 3D-harsprinter staan. In de ontvangsthal van Tetem staat ook een kunstautomaat met achter luikjes make-it kits – voor een klein bedrag te koop – waarmee bijvoorbeeld een autootje op zonne-energie kan worden gemaakt. Dit alles maakt het Tetem-pand tot en snoepwinkel waar jonge Twentenaren al proevend kunnen ontdekken welke techniek naar meer smaakt.

keyboard voor gaming

Zoals Sjoerd (13) uit Hengelo en Jayden (15) uit Borne, die een halfjaar lang bijna iedere zondag naar Enschede kwamen, om mee te doen aan 4Talent, de pilot van Maakroute Twente. Onder leiding van een labcoach ontwikkelden ze een duurzaam gemaakt keyboard voor gaming. Paula Hulleman, senior programmamedewerker Educatie en Platform bij Tetem, vertelt: ‘Ze maakten verschillende prototypes en kwamen zo in aanraking met verschillende technieken. Uiteindelijk kozen ze voor productie met de 3D-printer. Voor de verpakking van het keyboard gebruikten ze de vacuümvormmachine.’

Sjoerd: ‘Het was leuk om ons idee uit te werken. We hadden een doel. De labcoach was aardig en liet ons vrij, we konden zelf ontdekken.’ Jayden vult aan: ‘Het was interessant om met allerlei machines en materialen te werken. Om te zien wat wel en niet lukte. Heel anders dan op school, daar heb je minder ruimte om te experimenteren. Wat ik door dit project ook heb geleerd is plannen, dat vond ik daarvoor best moeilijk.’

Paula laat het filmpje zien waarin de jongens hun product enthousiast promoten. De video werd gemaakt voor een green screen in de fotografie- en filmstudio boven in het gebouw van Tetem. Paula: ‘Gaandeweg het traject bleek dat Jayden erg op de techniek en het 3D-ontwerpen zat en Sjoerd meer naar de ondernemingskant trok, zoals het bedenken van de bedrijfsnaam en de promotie. We hebben ze toen allebei in hun kracht gezet, waarbij we zorgden voor onderlinge dialoog en uitwisseling. De informatie over de techniek die nodig was voor de promotie, deelde Jayden met Sjoerd.’

enorme drive

Wilja Jurg, directeur van Tetem: ‘We hebben een aantal van dit soort trajecten gedaan. Zo was er een deelnemer die 3D wil leren printen in chocolade, om beter taarten te kunnen ontwerpen. En iemand die van natuurlijke materialen verf wilde leren maken om stoffen mee te verven. Ook waren er veel trajecten waarin het leren maken van films het doel was.’

Bevlogen vertelt Wilja: ‘Wij willen dat de jongeren zelf ontdekken, zelf bedenken wat technologie, cultuur en ontwerp voor hen kunnen betekenen. Ze hebben een enorme drive om het goed te doen. En in die drive gaan natuurlijk vaak dingen mis. Dat hoort erbij. In de begeleiding – waarbij guide at the side het uitgangspunt is – hebben we ook aandacht voor mensontwikkeling. We zorgen dat de deelnemers een basis leggen van vertrouwen in zichzelf, in de techniek, in de mensen om hen heen en in de structuur. We willen ze een succeservaring geven. Het gevoel: we slagen, we maken de wereld beter. Vaak zijn het ervaringen die levens veranderen.’

fab labs

In 2019 werd Tetem proeftuin van de Stedelijke Cultuur Regio. Wilja: ‘Dit gaf onze organisatie een impuls, we gingen met educatieprogramma’s in Twentse gemeenten aan de slag. Een paar jaar geleden constateerden we echter dat de leerlijn na het primair onderwijs stokte. We konden leerlingen uit het voortgezet onderwijs, van buiten Enschede, moeilijk aan ons binden. Daarom startten we met de mobiele labs: uitgerust met (digitale) technieken voor ontwerpend leren waarmee we bijvoorbeeld langs jongerencentra en scholen gingen.’

Wilja vervolgt: ‘Inmiddels hebben we in de bibliotheek van veertien gemeenten een permanent fablab, waar een naai- en borduurmachine, een plotter, heatpress, vacuümvormmachine, lasercutter, foamsnijder, 3D-pennen, een 3D-scanner en 3D-printers staan. De gedachte daarachter is dat als we jongeren in die fablabs weten te houden, en er een community ontstaat die vaardig is op het vlak van maak- en digitale cultuur.’

bouwen aan een leerecosysteem

Waar de fablabs gericht zijn op maak- en digitale cultuur, ligt de focus van Maakroute Twente op digital storytelling. Wilja: ‘Er zijn bij Maakroute Twente acht trajecten met vier makers, waarbij het ontwikkelen van scenario’s voor de toekomst centraal staat. Zo zijn er bijvoorbeeld masterclasses met Helen van Rees, die meer vertelt over wearables en de interactieve textielindustrie. Een andere maker, Louisa Teichman, laat de deelnemers een verhaal vertellen door gebruik te maken van een escaperoom en het oplossen van een digitale puzzel.’

Paula: ‘Na een teaserproject op school kunnen jongeren zich opgeven voor een van de masterclasses van Maakroute Twente. Wij selecteren dus niet, ze kiezen er zelf voor om mee te doen.’

Wilja: ‘Eigenlijk is Maakroute Twente meer een programma dan een project. We bouwen aan een leerecosysteem, waarbij we jongeren van binnen school meenemen naar structurele educatie buiten school.’

Paula: ‘Het is heel belangrijk dat je verbindingen lokaal weet te leggen. Zodat het aanbod dat je brengt ook aansluit en ontvangen wordt. Dat het bestendig is.’

Wilja: ‘We zijn nu druk bezig met het opbouwen van duurzame relaties in de veertien gemeenten, bijvoorbeeld met welzijnswerkers van jongereninstellingen. We beseffen in Twente: we kunnen alleen iets bereiken als we het samen doen. Met alle partners werken we momenteel hard om jongeren te informeren over alle projecten. En om ze op de juiste plek terecht te laten komen, waar ze hun talenten kunnen ontwikkelen. Dat kan in een andere gemeente zijn dan waar ze wonen. Daar komt de naam Maakroute Twente vandaan. We laten jongeren hun route vinden: waar kan ik halen wat ik nodig heb?’

Tekst: Iris Stam