Voucherregeling Ruimtelijk Ontwerp
Nederland staat voor grote maatschappelijke opgaven die op lokaal en regionaal niveau implicaties hebben. In 2021 heeft het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie met de Voucherregeling Ruimtelijk Ontwerp een impuls gegeven aan de inzet van ruimtelijk ontwerp bij de aanpak van deze opgaven en een integrale benadering gestimuleerd.
De opgaven waar Nederland voor staat vragen allemaal om ruimte. Denk aan de bouw van een miljoen woningen, de aanpassing aan een veranderend klimaat en overstap naar duurzame energie, de omschakeling naar kringlooplandbouw en de aanleg van nieuwe voorzieningen voor waterberging, natuur en recreatie.
De aanpak van deze opgaven zal onze leefomgeving ingrijpend veranderen en is daarmee ten dele een ontwerpvraagstuk. Het is daarom van belang dat decentrale overheden en (semi)publieke organisaties – zoals gemeenten, provincies en woningbouwcorporaties – ontwerpers betrekken bij de ontwikkeling van nieuwe visies. Om dit te stimuleren zijn in 2021 via de Voucherregeling Ruimtelijk Ontwerp kortlopende samenwerkingen tussen overheden en ontwerpers ondersteund.
korte impuls
De Voucherregeling Ruimtelijk Ontwerp is voortgekomen uit het tweede coronasteunpakket voor de culturele en creatieve sector en had daarom een looptijd van een jaar. Doel van de regeling was het stimuleren van nieuwe vormen van opdrachtgeverschap en het versterken van de positie van ontwerpers tijdens en na de coronacrisis.
Via acht open oproepen kregen decentrale overheden en (semi)publieke organisaties de mogelijkheid extra ontwerpkracht in te schakelen in de transitieopgaven waarvoor zij staan. Met een voucher verstrekten zij concrete opdrachten aan ruimtelijk ontwerpers. De open oproepen sloten aan bij de grote opgaven uit de NOVI, de Nationale Omgevingsvisie:
- ruimte voor klimaatadaptatie en energietransitie;
- duurzaam economisch groeipotentieel;
- sterke en gezonde steden en regio’s;
- toekomstbestendige ontwikkeling van het landelijk gebied.
De volgende open oproepen werden elk twee keer uitgezet: Vitale steden en dorpen, Duurzame economie en ruimte, Toekomstbestendig landelijk gebied en Ruimte voor klimaat en energie.
ontwerpend onderzoek
Ontwerpers maken in deze trajecten vaak gebruik van ontwerpend onderzoek. Deze methodiek of werkwijze is gericht op de ontwikkeling van nieuwe ruimtelijke visies en ontwerpvoorstellen voor de toekomst. Het geeft antwoord op de vraag hoe je co-creatie kunt realiseren met betrokkenen zoals burgers, ondernemers, deskundigen, organisaties en overheden. Het helpt bij het scherpstellen van opgaven, het inzichtelijk maken, afwegen en verbinden van belangen, het organiseren van draagvlak en het initiëren van nieuwe samenwerkingen. Zo ontstaat er ruimte voor integrale toekomstperspectieven en mogelijke oplossingsrichtingen, maar ook voor nieuwe inzichten wat betreft beleidsvorming bij overheden en marktpartijen.
resultaten
De resultaten uit de Voucherregeling Ruimtelijk Ontwerp zijn gebundeld op platform De nieuwe ruimte. Het platform vormt een plek voor uitwisseling van ontwerpend onderzoek, kennis en ervaring voor alle projectteams, partners en andere geïnteresseerden in de ruimtelijke kwaliteit van Nederland. De 129 ondersteunde projecten zijn ook te bekijken via de publicatie Transities!.
