Toekomstbestendig landelijk gebied – 12 projecten geselecteerd

In de eerste Open Oproep Toekomstbestendig landelijk gebied zijn 12 projecten geselecteerd voor een innovatievoucher. De oproep maakt deel uit van een reeks van acht open oproepen gericht op kortlopende ontwerpend onderzoekstrajecten ter verkenning en versterking van ruimtelijk beleid. Coördinator Maarten Tas reflecteert op de open oproep.

7 december 2021

algemene indruk

De Open Oproep Toekomstbestendig landelijk gebied is de vierde oproep die vanuit de Voucherregeling Ruimtelijk Ontwerp is uitgezet. Deze tijdelijke voucherregeling loopt tot eind 2021. De regeling biedt (semi)publieke organisaties, ruimtelijk ontwerpers en onderzoekers de mogelijkheid om op lokaal en regionaal niveau ontwerpend onderzoek te doen naar de ruimtelijke consequenties van actuele (transitie)opgaven. Dit gebeurt op het gebied van onder meer woningbouw, mobiliteit, (circulaire) economie, klimaatverandering en de toekomst van ons landelijke gebied. Deze vierde oproep is gericht op de relatie tussen stad en land, maar ook op de toekomst van onze productielandschappen.

In totaal beoordeelde de commissie voor deze open oproep 18 voorstellen. In voorbereiding op de beoordeling werd door de commissie uitgebreid gesproken over de toenemende druk op het landschap en de noodzaak van het ontwikkelen van nieuwe businessmodellen voor de toekomst van het landelijk gebied. Hierbij valt te denken aan het ontwikkelen en verbouwen van andere typen gewassen die beter bestand zijn tegen veranderende condities in zowel de omgeving als de ondergrond. Daarnaast werd stilgestaan bij het belang van andere relaties tussen stad, dorp en land, met daarbij speciale aandacht voor het betrekken van lokale gemeenschappen en het voortbouwen op bestaande kennis. Veel van deze aspecten komen herhaaldelijk terug in de ingediende voorstellen, waarmee het belang ervan door de aanvragende partijen wordt onderstreept.

We lichten drie projecten uit:
Zonering Agrarisch Overijssel – Bureau Peter de Ruyter landschapsarchitectuur i.s.m. provincie Overijssel en Wageningen University & Research
De inrichting van het toekomstige landelijk gebied is een zeer belangrijke en actuele ontwerpopgave, die we niet onbenut moeten laten. Hier liggen kansen om leef- en productieomgevingen te creëren, die elkaar versterken en tot duurzame modellen kunnen leiden, niet alleen op economisch vlak, maar ook op gebied van ruimtelijke kwaliteit, gezondheid en leefbaarheid. Een ontwerpend onderzoek zoals geschetst gaat bijdragen aan een ruimtelijk perspectief voor de landbouw in Overijssel en tevens naar voren brengen welke urgente gebieden in Overijssel extra aandacht vergen omdat hier meerdere opgaven het landschap beïnvloeden.

Schakelen in de Kromme Rijncorridor
– Van Ettekoven | ontwerp & advies i.s.m. gemeente Bunnik en Ontwerperscollectief Kromme Rijncorridor
Ervaren professionals hebben zich verenigd in een werkgroep om de achteruitgang van natuur en landschap in de dynamische oostflank van Utrecht een halt toe te roepen. Ze roepen gemeenten en provincie op om van de Kromme Rijncorridor een bijzonder provinciaal landschap te maken. Twee gemeenten en het waterschap doen al mee, en ook maatschappelijke organisaties en bedrijven zijn enthousiast. Met een wervend toekomstbeeld en heldere spelregels moeten de overheden worden gebonden aan een gezamenlijke aanpak.

Witteveen+Bos i.s.m. Waterschap Noorderzijlvest

Oude Turfvaart verbindt – Witteveen+Bos i.s.m. Waterschap Noorderzijlvest
In dit project wordt onderzocht hoe herstel van de waterverbinding in de oude turfvaarten van Groningen, Friesland en Drenthe meerwaarde kan bieden voor het landelijk gebied. Een landschapsontwerper neemt de betrokken partijen mee vanuit de landschappelijke ontstaansgeschiedenis van het gebied. In werksessies wordt direct op de kaart getekend om tot logische en gecombineerde oplossingen voor uiteenlopende opgaven te komen.

Zonering Agrarisch Overijssel

beoordeling en selectie

Alle aanvragen zijn voorgelegd aan een onafhankelijke commissie bestaande uit Bettina Bock (bijzonder hoogleraar bevolkingsdaling en leefbaarheid voor Noord-Nederland, RUG; en persoonlijk hoogleraar inclusieve plattelandsontwikkeling, WUR), Steven Slabbers (Provinciaal Adviseur Ruimtelijke Kwaliteit Noord-Holland) en Gijs van den Boomen (landschapsarchitect, stedenbouwkundige en creatief directeur Kuiper Compagnons). De aanvragen zijn beoordeeld op de relevantie van de vraagstelling en de aansluiting van het plan van aanpak, het beoogde effect en mate waarin ruimtelijk beleid wordt versterkt, de positionering van het voorstel en de meerwaarde ten opzichte van een nulscenario, de manier van samenwerken en deskundigheid van de betrokken partijen, en tot slot de wijze waarop resultaten worden gedeeld en kennis wordt geborgd.

cijfers

Voor de Open Oproep Toekomstbestendig landelijk gebied #1 nam het Stimuleringsfonds 18 aanvragen in behandeling. Met 12 gehonoreerde voorstellen komt het honoreringspercentage op ruim 66 procent. Met deze projecten is een totaal aangevraagd bedrag van € 335.504 gemoeid, daaruit volgt een gemiddelde bijdrage van een kleine € 28.000 per ondersteund project.

vervolg

In navolging van deze eerste ronde is op 1 september 2022 ook de tweede ronde van de Open Oproep Toekomstbestendig landelijk gebied geopend. Tot en met 30 november konden (semi)publieke organisaties samen met ontwerpers, opnieuw ontwerpend onderzoekvoorstellen indienen. Geselecteerde projecten uit deze twee ronde worden binnenkort bekendgemaakt en starten op z'n vroegst in januari 2022.

context

De Open Oproep Toekomstbestendig landelijk gebied #1 is onderdeel van de Voucherregeling Ruimtelijk Ontwerp, een tijdelijke subsidieregeling die deel uitmaakt van het tweede steunpakket voor de culturele en creatieve sector. Met deze voucherregeling beoogt het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie nieuwe vormen van opdrachtgeverschap voor de ontwerpsector te stimuleren en tegelijkertijd nieuwe duurzame vormen van samenwerking tot stand te brengen om de positie van ontwerpers zowel tijdens als na afloop van de coronacrisis te versterken.