Terugblik Labweek Building Beyond in Benin

28 mei 2024

Begin dit jaar is de derde lichting van het programma Building Beyond, een bijzondere samenwerking tussen het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie en het Prins Claus Fonds, van start gegaan. Building Beyond wordt uitgevoerd met drie hoofddoelstellingen: het bevorderen en faciliteren van (open) dialoog, samenwerking en verbinding binnen de geselecteerde groep makers, ontwerpers en kunstenaars; ondersteuning van de individuele praktijk van iedere geselecteerde maker en/of ontwerper op basis van een specifieke doelstelling of vraag tijdens het programma; en het faciliteren van ontmoeting en uitwisseling tussen de groep en andere makers, ontwerpers, instellingen, collectieven in het veld op het Afrikaanse continent en in Nederland. Alle twaalf deelnemers zijn werkzaam in verschillende stedelijke contexten, waaronder in Egypte, Ethiopie, Ghana, Nigeria, Mozambique, Tanzania, Uganda en Zuid-Afrika.

start van de labweek: aan de grond in Benin

De eerste dag van de labweek ging van start met een grounding session, geleid door deelnemers Khotso Lamola en Michael Tesfaye, waarin de Building Beyond-deelnemers en mentoren reflecteerden op hun praktijken in relatie tot de stedelijke contexten waarin zij zich bevinden. Samen identificeerden ze overlappingen tussen de verschillende benaderingen en routes van betrokkenheid. Deze uitwisseling vormde de basis van het formuleren van gezamenlijke en individuele intenties voor de labweek, ook in relatie tot de stedelijk context van Cotonou en culturele dynamieken van Benin.

Gedurende de week hebben de participanten zich regelmatig uitgesproken over de inzet, nuance en kracht die er nodig is om te werken binnen vaak complexe sociale, politieke en culturele contexten. Hoe kun je als maker en/of artistiek collectief onderdeel uitmaken van creatieve ecosystemen die aansluiten op de behoeftes en uitdagingen binnen de context en vanuit de context? Met wie werk je samen en wat moet er aan deze samenwerkingen ten grondslag liggen – specifiek op institutioneel vlak? En wie wordt er wel of niet betrokken en hoe geworteld zijn we eigenlijk?

leren van lokale praktijken

Tijdens de labweek is de groep door een aantal gedreven en betrokken culturele organisaties en individuen ontvangen. Ieder van hen toonde een deel van de stad vanuit hun eigen positie en perspectief. Zo introduceerde Togolese architect en antropoloog Sénamé Koffi Agbodjinou, de deelnemers aan zijn praktijk L'Africaine d'architecture; een platform voor onderzoek en experiment. Hij deelde zijn visie op het creëren van slimme, duurzame steden die geïnspireerd zijn op traditionele Afrikaanse habitats, oftewel indigenous technologies, die passen in hun omgeving en gebruikmaken van lokale materialen en technieken. Daarna maakte de groep kennis met Atelier les Griots. Zij richten zich op het bestuderen en valoriseren van lokale Afrikaanse bouwculturen, ook omschreven als 'informeel urbanisme': zelfgebouwde woningen door de bevolkingen in perifere buurten. In een presentatie vertelde architect Habib Mémé over co-ontwerpen, co-bouwen en co-handhaven binnen de wijk Akpakpa Dodomey Enagnon.

Op woensdag vond een dagexcursie naar Ganvié plaats. Deze drijvende stad met circa 20.000 inwoners biedt een model voor socio-ecologisch urbanisme. Tijdens deze excursie werden de inheemse praktijken en de connectie met haar erfgoed verkend. De groep werd begeleid door een lokale gids en ging het gesprek aan over de relatie tussen materiële omstandigheden en ruimte. Eenmaal terug in Cotonou, werden er één-op-één sessies tussen de participanten en mentoren georganiseerd.

Oprichter van Sah Studio en alumni van de tweede lichting van Building Beyond, Olufemi Hinson Yovo, nam de groep mee voor een wandeling door de Dantopka Markt, de grootste openluchtmarkt van West-Afrika. Tijdens deze sessie reflecteren de participanten op de systemen van de levende stad in de openbare ruimte. Aansluitend bracht de groep een bezoek aan Le Centre, een hybride artistieke ruimte die gewijd is aan de documentatie en promotie van het erfgoed van het Koninkrijk Danzome. Op deze locatie faciliteren mentor Fatima Bintou Rassoul Sy en deelnemer Jesse Gerard Mpango aan de hand van een reeks korte films een dialoog met de groep over intergenerationele restitutie en restitutie van niet-zichtbare objecten dat ook een belangrijk cultureel, politiek en economisch thema in Benin vormt.

Het programma van vrijdag vond plaats in de havenstad Ouidah. Hier werden de participanten ontvangen door lokale gids Boris Medatinsa, die vertelde over de historische en hedendaagse context rondom voodoo en diverse manieren waarop gemeenschappen spiritueel praktiseren. Daarna bezocht de groep de Zinsou Foundation, een onafhankelijke stichting met veel invloed op het artistieke culturele veld in Benin en de bredere regio. Na een bezoek aan de tentoonstelling An Archive of the Present kreeg de groep een rondleiding van Marie-Cecile Zinsou. Ze gaf een inkijkje in de geschiedenis en de rol van de stichting in Benin.

Op de laatste dag van de labweek stonden één-op-één sessies tussen de participanten en mentoren centraal. Mentor Hicham Bouzid vertelde in een afsluitende sessie over zijn cultureel platform Think Tanger en wierp daarmee licht op het stedelijke en sociale landschap van Tanger in Marokko.

Vooruitblik

Komende tijd komen de twaalf deelnemers en vier mentoren online samen rondom twee overkoepelende thematieken: Geographies and Technologies of Stitching en Archiving and Spatial Vocabularies. In september komen ze nog een keer bij elkaar voor een labweek in Nederland om met verschillende makers, ontwerpers, culturele platformen en instellingen uit te wisselen. Wij kijken ernaar uit om de groep te verwelkomen en wederom een inspirerend programma te faciliteren waarbij mogelijke nieuwe samenwerkingen ontstaan.

Foto's door Victor Adéwálé en Alex G