Terugblik African Crossroads in Marrakech

In december vorig jaar vond in Marrakech de eerste editie van een pan-Afrikaanse summit voor de creatieve industrie plaats, African Crossroads genaamd. Dit initiatief van Hivos heeft als doel na te denken over de toekomstbewegingen van het Afrikaanse continent en werd georganiseerd met, voor en door de (diasporische) Afrikaanse scene in de arts, culture en creative industries. Hivos en het Stimuleringsfonds gingen hiervoor een partnership aan. De internationale teams die naar aanleiding van de eerste serie open oproepen internationalisering werkten aan projecten in Egypte en Marokko werden uitgenodigd om tijdens de summit een installatie of talk te organiseren als verdieping van hun lopende projecten over inclusieve samenlevingen. Journalist Willemijn de Koning, gevestigd in Marokko, schreef een impressie.

27 maart 2019

Tussen de honderd Afrikaanse makers, ontwerpers, curatoren en andere ondernemers op African Crossroads schitterden ook de vijf teams die het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie selecteerde naar aanleiding van de Open Oproep Egypte en Open Oproep Marokko. Op dit evenement in Marrakech presenteerden ze hun werk in de vorm van een installatie of presentatie en konden ze hun projecten versterken met nieuwe connecties en ideeën.

‘Wij wilden graag aansluiten bij dit evenement van Hivos omdat we zo elkaars netwerk kunnen versterken en bekendheid kunnen geven aan de door het fonds ondersteunde projecten die in Marokko en Egypte lopen. We hebben ontmoetingen in Nederland, maar het is minstens zo belangrijk om deze te organiseren in de landen waar de projecten plaatsvinden en waar de internationale partners van de teams zijn gevestigd en geworteld.’ aldus Zineb Seghrouchni, programmaleider Internationalisering Stimuleringsfonds Creatieve Industrie.

De projecten gesteund door het Stimuleringsfonds worden in Marrakech getoond in de vorm van presentaties en installaties. Vooral die laatsten zijn populair. Tientallen deelnemers verzamelen zich in de zon rondom de eetkraam van het project Play City, een originele slakkenkraam verplaatst vanuit Djemaa El Fnaa die symbool staat voor de interactie op het beroemde plein in Marrakech dat veel Marokkanen en toeristen trekt. Volgens architect en bedenker Selma Maaroufi (NoRA, NL) is dit een goed voorbeeld van een urban living room zoals ze die graag in Rabat wil zien. 'In Marokko zijn de publieke ruimtes vaak te groot, minder geschikt voor gebruik en bedacht vanuit de top. Wij willen kleinere en alledaagse ruimtes creëren dichtbij de bewoners. Een plek voor het alledaagse leven, toevallige ontmoetingen en performances. Plekken die buurtbewoners kunnen toe-eigenen.’

Installatie ‘Learning with Tiznit’

Verderop is een andere groep in gesprek over inclusiviteit in de sector digitale cultuur. Het gesprek vindt plaats onder een installatie die symbool staat voor de waterweg in Tiznit, waar het project Learning With Tiznit om draait. Het team wil nieuw leven blazen in verwaarloosde plekken rondom de waterweg die de Medina met de Oase verbindt. Samen met architect Salima Naji creëert het team bewustzijn rondom de herinneringen van deze plekken voor volgende generaties.

‘Dit doen we door workshops te organiseren met lokale kunstenaars en bewoners, bijvoorbeeld in de Oase, daar maken we een kwekerij en plantenmuseum. Vervolgens zullen educatieve programma's voor kinderen plaatsvinden in het museum, waar zij kunnen leren over de betekenis van water en inheemse planten.’ legt urbaniste Nika Jazaei uit. ‘Deze manier van samenwerken en het feit dat ze deze plekken zelf beheren met hun eigen erfgoed, versterkt het gevoel van eigenaarschap. Door de ‘modernisering' van de stad dreigen deze kwaliteiten van het landschap verloren te gaan’.

Op het dak van villa Janna waar de conferentie plaatsvindt, zitten mensen in een sterrenhemel, een ronde tombe geweven met blauwe wol. Dit is een van de vier projecten die CILAS (Egypte), Sara Radi (Egypte) en Bureau LADA (NL) willen neerzetten in een historische wijk in Caïro. De andere drie zijn een kruidentuin, een tuin met groenten en fruit en een energieruimte. ‘Door mensen hier met hun handen te laten werken tijdens workshops of gewoon te laten reflecteren terwijl ze naar de hemel kijken, willen we mensen samenbrengen en onderwerpen agenderen zoals het samenleven in een historische wijk in 2018 of klimaatverandering,’ aldus Karim Yassin Goessinger van CILAS en Lada Hršak van Bureau Lada.

Sara Frikech vertelt over haar project ‘Sahrij’

Op de tweede dag trekt Sarah Frikech de bezoekers naar haar lokale partner Le18 om haar onderzoek te presenteren. Meknes ondergaat een nieuwe stedelijke transformatie, vlak buiten de stad wordt een groot industriepark gebouwd. Deze ontwikkeling gaf Frikech aanleiding om de relatie tussen stad en achterland te onderzoeken. ‘De rol van water kent een speciale plek in de geschiedenis van Marokko. Je leert anders kijken naar de stad zodra je water als een lens gebruikt, zoals naar de maatschappelijke dynamiek uit de tijd van het protectoraat. En de ver gaande invloeden van verschillende watersystemen zeker nu in tijden van klimaatverandering.’ Sarah Frikech wil haar onderzoek uiteindelijk omzetten in een presentatie met maquettes en een serie gesprekken, dit doet zij in samenwerking met Le18.

In Grounded Urban Practices, georganiseerd door René Boer (Non-Fiction, NL) en Omar Nagati (Cluster, Egypte), komen alle initiatieven samen. De titel slaat op projecten die creatieven opzetten zonder invloed van en zelfs met een kleine rebellie tegen de overheid om zich met een ruimte in communities te wortelen. ‘Ze creëren bottom-up hun eigen tools als een soort activisme.’ Na de crisis in Nederland en de Arabische revolutie in Egypte zagen zowel Boer als Nagati dit soort projecten veelvuldig opkomen. Ze onderzoeken dit fenomeen en organiseren ontmoetingen tussen Nederlanders en Egyptenaren voor kennisuitwisseling en maken er een boek over. Zo willen ze een basis leggen voor toekomstig onderzoek.

African Crossroads is niet alleen van belang geweest om zichtbaarheid te geven aan de projecten die werden ondersteund via de open oproepen, de bijeenkomst is andersom ook van invloed geweest op de projecten zelf. ‘Door te horen wat anderen doen, hebben we onze ideeën verfrist,’ vertelt René Boer. ‘Ik heb verschillende projecten en initiatieven in de Afrikaanse context leren kennen en ervaren hoe belangrijk het is om deze mensen, die de verandering aanjagen, persoonlijk te ontmoeten.’ zegt Nika Jazaei. Selma Maaroufi geeft aan dat African Crossroads haar bevestigde in haar ideeën: ‘Hier ontmoette ik anderen die met hetzelfde bezig zijn en die de analyse delen dat in dit deel van de wereld open bare ruimte eerder uitsluit dan dat het inclusief is. Dat sterkt mij in mijn idee dat een initiatief als Play City relevant en nodig is.’

Installatie ‘Stargazing Platform’ door Bureau LADA, Sara Radi en CILAS Foto: Zakaria Kacha

Terugblik per project door de teams zelf:
- Learning with Tiznit
- Play City
- Stargazing Platform (Vimeo)

Beeld boven: Food For Thought installatie Play City