Tips Architectuur Biënnale Venetië 2023

the Laboratory of the Future
Voor het eerst zijn de schijnwerpers van de Architectuur Biënnale Venetië gericht op Afrika en de Afrikaanse diaspora. Van de 89 deelnemers heeft meer dan de helft deze achtergrond. Centraal in alle tentoongestelde projecten staat de kracht van de verbeelding. Volgens curator Lokko, oprichter van het African Futures Institute in Ghana, is het onmogelijk een betere wereld te bouwen als we ons die niet eerst kunnen voorstellen. Wat willen we zeggen? Hoe zal wat we zeggen iets veranderen? En, misschien wel het allerbelangrijkste, hoe werkt wat wij zeggen samen met wat ‘anderen’ zeggen? De tentoonstelling vormt niet één verhaal, maar meerdere verhalen die de caleidoscoop van ideeën, contexten, aspiraties en betekenissen weerspiegelen en reageren op de problemen van hun tijd.

ondersteund door het fonds
Dit jaar is werk van Nederlandse ontwerpers die door het Stimuleringsfonds zijn ondersteund op meerdere locaties te vinden. Op één van de hoofdlocaties, Arsenale, is Killing Architects te zien met Investigating Xinjiang’s detention camp network. Marina Otero is te vinden in het Spaanse paviljoen, en in het Italiaans paviljoen kan het werk worden bekeken van Giuditta Vendrame en Studio Ossidiana.

Allison Killing – Investigating Xinjiang’s detention camp network
Deze tentoonstelling toont het Pulitzer Prize-winnende werk van Killing Architects, waarmee het netwerk van detentiekampen in Xinjiang, China, zichtbaar wordt gemaakt. Tegelijkertijd is het een onderzoek naar de manier waarop een divers team van architecten, journalisten en softwareontwikkelaars kan samenwerken om dergelijke kennis en inzichten te ontwikkelen. Door dit te presenteren aan een breed professioneel en academisch publiek, wil Killing deze groep helpen begrijpen hoe vergelijkbare interdisciplinaire onderzoeksprojecten kunnen worden opgestart en uitgevoerd. De tentoonstelling bestaat uit drie delen: een reeks korte video’s die de werkwijze van het onderzoeksteam verkennen, twee à drie in samenwerking met Jan Rothuizen gemaakte grootschalige tekeningen van de kampen, en zes portretten van voormalige gedetineerden, samen met korte teksten die hun verhaal vertellen. De tentoonstelling is te zien in de Arsenale.

Marina Otero – Biological Agent (Agente Biológico)
De film Biological Agent van Marina Otero en filmmaker Manuel Correa zal worden gepresenteerd in het Spaanse paviljoen van de Architectuur Biënnale Venetië 2023. Het paviljoen, getiteld FOODSCAPES, bestaat in totaal uit vijf films die voedselsystemen beschrijven en de (landschaps)architectuur laten zien die deze systemen opleveren. Vanuit deze beeldende analyse wordt er gekeken hoe er andere modellen kunnen worden ontwikkeld voor een toekomstige wereld die iedereen kan voeden zonder de aarde te verslinden. De film van Otero en Correa analyseert het urbanisme van de landbouwproductie en de architecturen en technologieën die deze mogelijk maken. In deze productieve landschappen komt de exploitatie van de bodem samen met kwesties als de instrumentalisering van menselijke en niet-menselijke arbeid. Biological Agent is gericht op de relatie tussen de architectuur van de kassen en de repetitieve bewegingen van de arbeiders. De film volgt een groep mensen, hommels, ‘goede’ en ‘slechte’ insecten en planten die werken binnen een uitgestrekt netwerk van plastic kassen in Zuid-Spanje. In deze honderden kilometers lange kassen, waarin het voedsel wordt geproduceerd dat ons in leven houdt, worden lichamen ten dienste gesteld van de productieketen. Elk van hen is gespecialiseerd in afzonderlijke maar onderling verbonden handelingen. Otero is ook uitgenodigd door Lesley Lokko om als tutor deel te nemen aan de Biënnale College.

Giuditta Vendrame – Sot Glas
Giuditta Vendrame is uitgenodigd om samen met filmregisseur Ana Shametaj deel te nemen aan het Italiaanse paviljoen op de achttiende Architectuur Biënnale Venetië. Het thema SPAZIALE (vrij vertaald: iedereen behoort tot alle anderen) is gebaseerd op de visie van curator Fosbury Architecture. Volgens deze visie is architectuur een onderzoekspraktijk die verder gaat dan de constructie van gebouwen en is ontwerp altijd het resultaat van collectief en collaboratief werk. ‘Ruimte’ wordt in deze visie opgevat als een fysieke en symbolische plaats, een geografisch gebied en een abstracte dimensie, en een systeem van bekende referenties en territorium van mogelijkheden. Vendrame ontwikkelt één van de negen locatie-specifieke interventies verspreid over heel Italië als antwoord op urgente onderzoeksthema’s die vragen oproepen over hedendaagse kwesties. Het project Sot Glas is inhoudelijk gericht op het idee van multiculturalisme in het specifieke grensgebied tussen Italië en Slovenië, historisch beschouwd als een kruispunt van verschillende culturen en talen van Italianen, Duitsers en Slaven. Dit grensgebied is een hot topic vanwege de huidige geopolitieke verstoringen. De installatie adresseert het idee van een politieke grens door middel van volksliederen, waarbinnen minderheidstalen zijn verweven. De presentatie die volgt op het onderzoek is een geluids- en lichtinstallatie in de 500 meter ondergrondse tunnels van ‘Kleine Berlin’, een schuilkelder in Triëst. Tijdens de looptijd van de biënnale zal hiervan een presentatie in aangepaste vorm tentoongesteld worden bij het Italiaanse paviljoen.

Studio Ossidiana – The Soft Palace
Ook Studio Ossidiana, een ontwerp- en architectuurbureau gevestigd in Rotterdam, is uitgenodigd door Fosbury Architecture om deel te nemen aan het Italiaanse paviljoen op de Architectuur Biënnale Venetië. Het Italiaanse paviljoen presenteert projecten die verder reiken dan de duur van de architectuurbiënnale, en geeft leven aan collectieve projecten op verschillende locaties op het Italiaanse schiereiland, waarbij lokale gemeenschappen worden betrokken. The Soft Palace is een nomadisch paviljoen voor de wijk Librino (Sicilië) en betreft een nieuw type openbare ruimte: een nomadisch tenttapijt ontworpen via een collectief participatief proces met lokale verenigingen. Het textiel van het paviljoen wordt versierd met tekeningen gemaakt door kinderen uit Librino. Het doel van het project is om door middel van begeleiding de buurt in gelegenheid te stellen om eigenaar te worden van het werk, het te herkennen en ernaar te willen leven. Volgens Studio Ossidiana is Sicilië een plaats die momenteel aandacht krijgt van verschillende investeerders en culturele verenigingen. De studio wil graag deeluitmaken van dit netwerk voor mogelijke toekomstige projecten en samenwerkingen op het eiland.

parallelprogramma the Biennale as Metabolism
Naast de Open Oproep The Laboratory of the Future, lanceerde het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie in samenwerking met het Nieuwe Instituut in juli 2022 ook de Open Oproep Architectuur Biënnale Venetië 2023 – Biennale as Metabolism; een parallelprogramma van het Nederlands paviljoen. Hier konden (landschaps)architecten, stedenbouwkundigen en ruimtelijk onderzoekers voorstellen indienen die de onzichtbare stromen van materiaal, afval en arbeid blootleggen die schuilgaan achter de presentaties op de biënnale. Door het in kaart brengen en visualiseren van dit metabolisme wordt het inzicht en bewustzijn dat nodig is om een biënnale te ontwikkelen die een positieve, duurzame bijdrage levert aan het ecosysteem van Venetië, vergroot.

Geselecteerde projecten Once upon a Time, a Sheet of Plywood arrived in Venice van Onur Can Tepe en Crispijn van Sas en RE-SOURCE van Ester van de Wiel bevragen elk op een andere manier de stromen achter de biënnale. Sterk aan de geselecteerde voorstellen is hoe de vraagstellingen zijn toegespitst op de Venetiaanse context en relevante lokale partners worden betrokken. De verwachting is dan ook dat de projecten tot complementaire en vernieuwende inzichten leiden die van meerwaarde zijn voor zowel de biënnale als voor de stad.

Lees hier meer over de geselecteerde projecten voor the Biennale as Metabolism.