Architectuur – 27 projecten geselecteerd

28 juli 2021

algemene indruk

In deze kwalitatief goede ronde zijn veel voorstellen van een hoog uitwerkingsniveau voorgelegd aan de commissie. De meeste van deze plannen vertrekken vanuit een sterk sociaal-maatschappelijk vraagstuk, waarbij er in de opzet vaak nieuwe kansen worden gecreëerd om uiteenlopende doelgroepen te bereiken. Vaak wordt ook de samenwerking gezocht met architectuurinstellingen, wat van belang is om een brug te slaan tussen inhoud en publiek.

Diversiteit en inclusie is sinds dit jaar een criterium waarop het Stimuleringsfonds aanvragen toetst. Dit gebeurt inhoudelijk of thematisch als in de uitvoering van projecten wordt gekeken hoe en op welke manier een project een bijdrage kan leveren aan een meerstemmig ontwerpveld. Telkens wordt bekeken in welke mate diversiteit en inclusie past binnen de geest van het desbetreffende project. De invalshoek kan door aanvragers zelf worden geformuleerd en op verschillende facetten van toepassing zijn. Van een alternatieve benadering van een technisch bidbook voor een windmolenpark op zee dat uitgaat van de lokale biodiversiteit in plaats van economisch gewin, het zoeken naar andere stemmen in de geschiedschrijving van architectuur die niet vertrekt vanuit de industriële revolutie, tot partijen die vanuit andere disciplines nieuwe zienswijzen bieden op de gebouwde omgeving en denkwijzen van architecten.

Deze verbreding van perspectieven raakt ook aan terugkerende principes van zelfreflectie en het herzien van dát wat vaak al aanwezig is, maar onderbelicht blijft. Denk aan de reflectie en hernieuwde aandacht voor het bouwdetail, een onderzoek naar stedelijke tussenruimtes die ontstaan door stedenbouwkundige patronen of ontwerpaandacht voor stilteruimtes in verzorgingshuizen. Het zijn allemaal voorbeelden van onderwerpen die veelal een sluitstuk vormen in een ontwerpproces, in plaats van het uitgangspunt. Maar ook herwaardering voor toepassing van lokale bouwmaterialen als uitgangspunt voor een andere architectuur, de historische ontwikkeling van Almere, of het belang van een herstelde synagoge in de sociale structuur van Amsterdam, tonen een bijzondere reflectieve laag waarin er vanuit de actualiteit wordt gekeken naar de bestaande leefomgeving.

Drie geselecteerde projecten die dit illustreren zijn:

De subjectieve atlas van Amsterdam – Stichting Architectuurcentrum Amsterdam
Het Architectuurcentrum Amsterdam (ARCAM) wil meerstemmige reflecties op de gebouwde omgeving samenbrengen in een publicatie, genaamd De subjectieve atlas van Amsterdam. Het project bestaat uit een publiek onderzoeksprogramma waarmee ondervertegenwoordigde perspectieven op de gebouwde omgeving van Amsterdam worden verzameld. In samenwerking met Annelys de Vet van uitgeverij Subjective Editions en verschillende Amsterdamse belangenorganisaties, organiseert ARCAM acht workshops waarin de deelnemers hun ervaring met de gebouwde omgeving van Amsterdam visualiseren. Vervolgens wordt binnen een activiteitenprogramma met het publiek het gesprek aangegaan. Doel is om samen met beleidsmakers, stadsplanners en architecten de ontwerppraktijk inclusiever te maken. Onder de belangenorganisaties zijn The Black Archives (archief voor zwarte en andere onderbelichte perspectieven), IHLIA (belangenorganisatie van de LGBTQI+ gemeenschap in Amsterdam), Stichting Blinden-Penning (organiseert activiteiten voor blinden en slechtzienden) en De Bond Precaire Woonvormen, die zich inzet voor de rechten van mensen met een precaire woonsituatie.

Stilteruimtes – Studio Hedwich Hooghiemstra
Studio Hedwich Hooghiemstra ziet dat de aandacht bij vergrijzing vooral uitgaat naar fysieke toegankelijkheid, maar stelt dat het mentale welzijn van ouderen minstens zo urgent is. Met het onderzoeksproject Stilteruimtes wordt de relatie tussen architectonische elementen, de emotionele beleving en de functie van stilteruimtes onderzocht. In de startfase worden onder andere de architectonische elementen van stilteruimtes onderzocht, maquettes ontworpen en de uitkomsten aan zorginstellingen gepresenteerd. Studio Hedwich Hooghiemstra werkt in het project samen met zorginstelling Vitalis. Vanuit deze instelling is ook geestelijk verzorger Hans van Laar betrokken. Daarnaast biedt Rob Vermeulen (voormalig Cube Design Museum) zijn kennis en expertise over rouwverwerking en multi-zintuigelijk ontwerpen. Ook wordt er samengewerkt met Marieke Sonneveld, hoofd van End of Life Lab (TU Delft), zij biedt haar expertise over ouderen die aan het einde van hun leven staan.

Kijken in de grond – CHRITH architecten
Studio Stephan Schagen en CHRITH architecten willen met het project Kijken in de grond de schoonheid en verscheidenheid van de Nederlandse bodem laten zien. Centraal staat het ontwikkelen van bouwstenen die een culturele biografie van landschap en ambacht moeten vormen. De vorm is een op wind gedroogde aardesteen die uniek is per locatie; hij wordt namelijk samengesteld op basis van de culturele biografie, lokale aarde, een plantaardige structuur en een plaatselijk mineraal. Daarmee beogen ze tegelijkertijd het begrip materiële culturele identiteit toe te voegen aan de discussie over circulair bouwen. Ze maken een reis door het Nederlandse landschap om locaties te zoeken voor het maken van de stenen. Het samenbrengen van alle stenen in een expositie en een slotmanifestatie die tevens online is te bekijken, vormen het sluitstuk van het onderzoek. Het team wordt ondersteund door Natuurmonumenten, Centre for Global Heritage and Development, Maikel Kuijpers, docent Archeologie Universiteit Leiden, en Oskam VF.

Klik hier voor alle geselecteerde projecten in Architectuur in 2021.

cijfers

Van de 50 in behandeling genomen subsidieverzoeken zijn er 27 gehonoreerd. Het honoreringspercentage komt daarmee op 54 procent. Het oorspronkelijke beschikbare budget van € 372.500 werd deze ronde opgehoogd naar € 506.230. Dit gebeurde met extra middelen die beschikbaar zijn gesteld door de minister als gevolg van de covid-19-crisis. Hierdoor konden alle positief beoordeelde aanvragen worden gehonoreerd. De deadline voor de derde ronde van de Regeling Architectuur is 12 augustus 2021. De daaropvolgende deadline is 6 oktober 2021.