Digital Heritage x Public – 7 projecten geselecteerd

5 april 2020

De tijdelijke regeling Digital Heritage x Public van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie kent twee aanvraagrondes. Elke ronde is gesplitst in twee fasen: een ontwikkelingsfase van drie maanden en een realiseringsfase van maximaal twaalf maanden. In de eerste ronde van deze tijdelijke regeling hebben in totaal achttien partijen een projectplan ingediend. Acht daarvan werden geselecteerd voor een ontwikkelbijdrage. De uitkomsten van de eerste fase en projectvoorstellen voor de realiseringsfase werden in maart aan de commissie voorgelegd. Deze selecteerde zeven voorstellen voor de tweede fase. De beoordelingscommissie bestond, net als bij de selectie voor de eerste fase, uit Floor van Spaendonck (voorzitter), Danielle Kuijten, Maarten Zeinstra en Richard Vijgen.

selectie en beoordeling

De volgende projecten werden geselecteerd voor de tweede fase:
• Middeleeuwse Memes – BLIS Creative Business Studio i.s.m. De Koninklijke Bibliotheek
• Dossier Atlantis – De Aanpak BV i.s.m Antenna-Men, het Stadsarchief Rotterdame en Museum Rotterdam
• Artifacts of Memory – Superposition i.s.m. RHC Groninger Archieven, het Gelders Archief en het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid
• Zij voeren mee met de VOC – Studio Louter i.s.m. Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis
• Rotterdams Publiek – Islands of Meaning i.s.m. Stadsarchief Rotterdam, DIG IT UP en Verhalenhuis Belvédère
• De Franse Verovering van Maastricht – Tijdlab i.s.m. Gemeente Maastricht, Dutch Rose Media, Centre Céramique
• Gevangen in het Luie End – Stichting Creative Coding Utrecht i.s.m. Vera van de Seyp en Het Utrechts Archief

toelichting selectie

Een spannende benadering van het omgaan met digitaal erfgoedmateriaal, noemt de commissie het project Artifacts of Memory van Superposition. Ze is met name positief gestemd over de onderzoekende houding tegenover nieuwe methodes voor het ontsluiten van materiaal en de wens van de aanvrager om de technieken en bevindingen uiteindelijk te delen met de hele erfgoedsector. Dit geeft het project een duurzaam karakter. In het project Middeleeuwse Memes van BLIS Creative Business Studio is de commissie met name enthousiast over hoe historische beelden op hedendaagse wijze van een andere context worden voorzien. Het creëren van een meme-generator rondom Middeleeuwse beelden, biedt veel potentie om gedigitaliseerd historisch erfgoed onder de aandacht te brengen bij, met name, een jongere doelgroep.

Twee geselecteerde projecten zijn gericht op Rotterdam. De commissie waardeert in het project Dossier Atlantis de sterk verhalende component. Het project is gewijd aan het zichtbaar maken van de groei van de Rotterdamse haven in de jaren zestig en zeventig, middels een digitaal research platform en een dramaserie. De commissie heeft vertrouwen dat met een dergelijk medium een breed publiek aan kan worden gesproken. Ook in het project Rotterdams Publiek wordt archiefmateriaal over de stad Rotterdam op een interessante manier ontsloten. Met het doel om de uitgaanshistorie van Rotterdam en diens bewoners, instellingen en hun verhalen te verbinden, weet Islands of Meaning de commissie te overtuigen. Ook gelooft de commissie dat het gebruik van bestaande digitale bronnen bijdraagt aan de duurzaamheid van het project.

In het project Zij voeren mee met de VOC, waarin online datasets over de VOC worden ontsloten, was de commissie onder de indruk van de benadering en doordachte strategie van Studio Louter ten aanzien van dit gevoelige onderwerp. Ook was zij positief over de gelijkwaardigheid van de samenwerking tussen Studio Louter en het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis. In het project De Franse Verovering van Maastricht komt de geschiedenis tot leven via de ontsluiting van een gedigitaliseerde, unieke achttiende-eeuwse stadsmaquette. De commissie spreekt haar waardering uit over het brede publieksbereik dat Tijdlab beoogt. Ook zal met het project Gevangen in het Luie End de geschiedenis op een interesse manier voelbaar worden gemaakt, meent de commissie. Door een locatiespecifieke installatie te creëren weet Stichting Creative Coding Utrecht op een interactieve manier de data over gevangenen in het verleden in het heden te plaatsen.

algemene indruk

De commissie toonde zich tevreden over de algemene kwaliteit van de voorstellen en de selectie. Uit de voorstellen bleek dat er goed was gekeken naar de doelstellingen van de regeling waardoor in de meeste gevallen de mate van publieksbereik goed werd uitgelicht. Ook was de commissie tevreden over de wijze waarop de geselecteerde aanvragers kritiekpunten uit de eerste fase hebben opgepakt in de voorstellen voor de tweede fase. Echter merkt de commissie ook op dat in de meeste voorstellen de omgang met auteursrechten en intellectueel eigendom nog niet voldoende was onderzocht.

Opvallend in de gehele ronde was ook de diversiteit van de ontvangen voorstellen. Het fonds heeft voor de regeling voorstellen ontvangen van grote en kleine ontwerpbureaus, en van grote en kleine erfgoedinstellingen. Het viel de commissie ook op dat de regionale spreiding van deze instellingen groot was. De regeling ontving voorstellen met betrekking op Limburg, Zeeland, Brabant, Noord- en Zuid-Holland, Gelderland en Groningen.

achtergrond en beschikbaar budget

Nederland is rijk aan digitale of gedigitaliseerde collecties en archieven van musea, bibliotheken en gespecialiseerde instellingen. Afgelopen juni stelde het kabinet daarom extra middelen beschikbaar om de zichtbaarheid en het hergebruik van digitaal erfgoed te stimuleren. Hieruit zijn samen met het Mondriaan Fonds en Fonds voor Cultuurparticipatie drie elkaar aanvullende regelingen ontstaan, om vanuit verschillende invalshoeken vorm te geven aan de eenmalige impuls. Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft € 3,5 miljoen voor de periode 2019-2020 beschikbaar gesteld. Deze middelen zijn gelijk verdeeld over de drie deelnemende fondsen.