Chronisch Gezond – 6 projecten geselecteerd

16 maart 2020

In reactie op de Open Oproep Chronisch Gezond ontvingen het Stimuleringsfonds en het Agis Innovatiefonds ruim zestig voorstellen. De inzendingen zijn voorgelegd aan een onafhankelijke en divers samengestelde commissie bestaande uit social designer Tabo Goudswaard, voorzitter van de raad van bestuur van Stichting Humanitas Rotterdam Gijsbert van Herk, conservator design bij Museum Boijmans van Beuningen Annemartine van Kesteren en Jeroen Boelhouwer, programmaleider gezondheid en welzijn bij het Sociaal Cultureel Planbureau.

behoeften als vertrekpunt

Uit het grote aantal inzendingen concluderen het Stimuleringsfonds en Agis Innovatiefonds dat de wens om écht vanuit de behoeften van mensen zelf te komen tot verbeteringen en nieuwe gezondheidsconcepten, groot is. En dat er veel belangstelling is om hierbij de creativiteit van ontwerpers in te zetten. Dit wordt door de commissie een beloftevolle ontwikkeling genoemd. De vraag hoe mensen in hun dagelijks leven meer zelfregie kunnen krijgen, werd door een brede diversiteit aan betrokken partners op uiteenlopende manieren beantwoord. De potentiële impact van deze projectvoorstellen is groot. Voor zowel mensen zelf, als hun omgeving en het gezondheidssysteem als zodanig.

van beperkingen naar kansen

Ontwerpers – zoals (interieur)architecten, productontwerpers, social designers of digitale makers – kunnen een belangrijke rol spelen in het in gang zetten van de beoogde veranderingen door hun creatieve en mensgerichte insteek. Zij hebben de mogelijkheid nieuwe werkwijzen en denkrichtingen te introduceren, in co-creatie met de doelgroep tot oplossingen te komen, en beperkingen om te zetten in kansen. Dit blijkt bijvoorbeeld uit het geselecteerde voorstel Kamer 9, gericht op dementerende ouderen die niet langer thuis kunnen wonen en daarom naar een verpleeghuis verhuizen. Sociaalontwerpbureau Morgenmakers kruipt in de huid van deze doelgroep door een week lang te verblijven in kamer 9 van een verpleeghuis. Hoe kan het verlies van eigenheid en zelfregie in deze overgangsperiode worden beperkt of vertraagd? In co-creatie met de andere bewoners en hun naasten, onderzoekt en ontwikkelt Morgenmakers mogelijke interventies. Hierbij zijn zorgorganisatie Oktober en Smith advies&consultancy betrokken.

Hele andere doelgroepen staan centraal in de overige geselecteerde voorstellen. Zo is (On)gewoon goed wonen gericht op mensen met een (ernstige) psychische aandoening. Wat maakt dat zij er goed kunnen wonen, een sociaal netwerk hebben en gebruik kunnen maken van lokale voorzieningen? In samenwerking met onder meer GGz Centraal, patiënten en buurtbewoners doet Caro van Dijk Architectuur onderzoek naar de ggz-vriendelijke wijk. Het voorstel speelt onder andere in op de gedeeltelijke verschuiving van de ggz-zorg van de kliniek naar de wijk. De FysiekFabriek draait juist om zorg voor mensen met lichamelijke beperkingen. Het project van Aurore Brard heeft tot doel tools te ontwikkelen waarmee zorgorganisaties, in dit geval FokusWonen, ervaringsdeskundigheid van de eigen cliënten en hulpverleners kunnen ontsluiten. Deze kennis wordt vervolgens direct in de praktijk ingezet bij het realiseren van praktische oplossingen op maat voor het uitvoeren van alledaagse activiteiten van mensen met een lichamelijke beperking. Dit gebeurt in teams bestaande uit lokale makers, hulpverleners én cliënten.

De drie overige geselecteerde voorstellen zijn gericht op jongeren. Ontwerpbureau Open Concept richt zich met het project Eigen regie op vermoeidheid op kinderen en jongeren met chronische aandoeningen met vermoeidheidsklachten, in het bijzonder jongeren met reuma. In samenwerking met het Wilhelmina Kinderziekenhuis en Jeugdreuma Vereniging Nederland wil Open Concept handvatten ontwikkelen die jongeren met deze ziektes helpt zo goed mogelijk op hun eigen manier te participeren in de maatschappij. In het project Vastlopen tijdens de adolescentie gaan Parnassia Groep en Reframing Studio samen aan de slag om een platform te ontwikkelen dat bij adolescenten de drempel wegneemt om over hun psychische problemen te praten en waar advies kan worden ingewonnen. Spiegel Stem van Monobanda in samenwerking met onder andere zorgorganisatie Pluryn, Kingmaschool en Stichting Steim, helpt juist kinderen en jongeren met 'een rugzak' in bijvoorbeeld het speciaal basisonderwijs die moeite hebben met het kanaliseren van en uiting geven aan hun emoties. De installatie biedt een veilige en uitnodigende plek om onrust en agressie te ontladen en tot rust en creativiteit te komen. Tegelijkertijd wordt dat wat het kind lichamelijk en verbaal uit, direct vertaald naar beeld, zodat het hier zelf ook inzicht in krijgt.

beoordeling

De commissie is onder de indruk van de hoeveelheid en de hoge kwaliteit van de voorstellen. De aanvragen zijn beoordeeld op vraagstelling, plan van aanpak, mate van vernieuwing, betrokken partijen en expertise, samenwerking met de doelgroep en de rol van de ontwerpers. Belangrijk daarbij was de vraag welke voorstellen het verschil kunnen maken, kunnen zorgen voor een verschuiving en de reguliere manieren van werken overstijgen. Aan de vorming van goede coalities tussen ontwerp- en andere deelnemende partijen, gebaseerd op een gelijkwaardige insteek, is tot slot veel waarde gehecht omdat dit van groot belang is voor de praktische toepasbaarheid van resultaten.

selectie

De geselecteerde voorstellen ontvangen subsidie voor de eerste fase die loopt tot en met november 2020 en resulteert in een uitgewerkt (project)plan waarmee subsidie kan worden aangevraagd voor de vervolgfase. Deze tweede fase is gericht op de realisatie van gestelde doelen en het implementeren van ontwerpen en werkwijzen.

De geselecteerde projecten zijn:
• (On)gewoon goed wonen – ontwerpen aan een ggz-vriendelijke wijk – Caro van Dijk Architectuur
• Kamer 9 – morgenmakers
• FysiekFabriek – Aurore Brard
• Vastlopen tijdens de adolescentie – Reframing Studio
• Eigen regie op vermoeidheid – Open Concept
• Spiegel Stem – Monobanda