Essay Prachtige productielandschappen in de praktijk
Met de Open Oproep Prachtige Productielandschappen riep het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie coalities van partijen op om nieuwe strategische visies of ontwerpvoorstellen voor de transitie van ons productielandschap te maken. De geselecteerde teams zijn nu een klein jaar bezig. Hoe varen zij? Zijn de gevormde coalities succesvol gebleken en welke rol past ontwerpers in zo’n samenwerkingsvorm? Welke methoden zijn gekozen en welke (tussen) resultaten heeft het opgeleverd? Hoe zetten de teams ontwerpkracht en verbeelding in bij het verder brengen van kennis?
Tekst: Marieke Berkers
Werken in coalities
Bij aanvang van de oproep formuleerde het Stimuleringsfonds een belangrijke conditie: ontwerpers mochten zich enkel inschrijven als ze in coalities aan opgaven zouden gaan werken. Daarbij was het de bedoeling dat ze voorbij de eigen disciplines keken. Ontwerpers moesten de boer op, op zoek naar partijen zoals gemeenten, provincies, waterschappen, natuurbeschermers, boeren, bewoners en/of energieleveranciers. Deze samenwerking met betrokkenen en belanghebbenden zorgde ervoor dat in alle projecten van meet af aan de stap richting uitvoerbaarheid onderwerp van gesprek werd. Waar projecten rondom productielandschappen nogal eens blijven steken in de voorbereidingsfase – het maken van ronkende visies of ambitiedocumenten – zit het er met belanghebbenden aan tafel niet in om als ontwerper vrijblijvend bestemmingen in te kleuren op een kaart.
Een ontwikkelaar kocht een stukje grond om een zonnepark te beginnen. Een overheidsmedewerker denkt: hoe pas ik dit project in ons beleids- of financieringsproces? Een boer wil weten: wat is mijn perspectief als ik mijn akkers niet meer kan benutten? En een ontwerper is bezig met de vraag: hoe komt Nederland eruit te zien? Door de coalitievorm kreeg de ontwerper er juist vragen bij: kunnen we ervoor zorgen dat alle belanghebbenden worden voorzien van een toekomstperspectief bij het vormgeven van de transitie van productielandschappen en hoe kan zo’n perspectief eruitzien? Wat betekent de vraag van de boer ruimtelijk? Kan hij overstappen op andere teelten? Misschien wel teelten die geen voedsel, maar bouwmaterialen opleveren, zoals Studio Makkink & Bey voorstelt in hun project in de Noordoostpolder. Kan een zonnepark een plek krijgen op tijdelijk onbenutte landbouwgrond en kun je hiermee slim dubbelgebruik organiseren?
Foto bovenaan: Studio Makkink & Bey - Noordoostpolder Productielandschap
